Bebekler Ve Küçük Çocuklardaki Korkular Anksiyete Belirtileri Ve Bozuklukları

Bebeklerde yabancı korkusu ve birincil bakım verenden ayrılma stresi yaklaşık 6-12. ayda gelişir, 9-13 ay içerisinde pik yapar ve çoğunda otuz ay civarında azalır. Her iki durumda normal gelişimin bir parçasıdır ve bağlanmanın geliştiğini gösterir. Bu tip gelişimsel süreçlerle baş edemeyen ve olağan dışı yabancı korkusu sergileyen bebeklerin uyumsuz davranışlar ve psikopatoloji ( duygu, düşünce ve davranış bozukluğu) geliştirme olasılığı daha fazladır. Ayrıca aşırı yabancı korkusu erken dönemdeki mizacın ( kaçınma ve davranışsal inhibisyon) bir göstergesi, ayrılık kaygısı bozukluğunun da öncülü olabilir.

Davranışsal ketlenme (inhibisyon) insanlarla, yeni uyaranlarla durumlarla, karşılaşınca aşırı yoğun sürekli bir korku duyma utangaçlık ve sosyal içe çekilme davranışı göstermedir. Bebeklerin %15'inde ve 3.aydan itibaren davranışsal ketlenme görülür.

Davranışsal ketlenme gösteren bebeklerin ve küçük çocukların yeni durumlar karşısında kalp atımında değişiklikler, stres seviyesinde yükseklik, artmış uyarılmışlık gibi fizyolojik tepkiler gösterdikleri gözlenmiştir.

Bebeklerdeki sosyal içe çekilme davranışı; gülümseme, ses çıkarma, göz teması gibi olumlu tepkilerin azalması, ağlama ve huzursuzluk gibi olumsuz tepkilerin artması şeklindedir. Aşırı veya sürekli olduğu zaman ebeveyn çocuk ilişkisinde bir sorun veya çocuk çocukluk çağındaki sosyal içe çekilme için bir öncül olabilir. Ayrıca otizm, kronik ve şiddetli ağrı, gelişme geriliği, travma sonrası stres bozukluğu veya bebeklik depresyonu gibi durumlar içinde bir bulgu olabilir.

Anksiyöz bebekler duygularını ayarlamakta, dikkatlerini kontrol etmekte zorluk çekebilirler. Gözleme dayalı araştırmalar bebeklerin ve küçük çocukların korku verici bir uyaranla karşılaştıklarında dikkatlerini rahatlatıcı bir uyarana vermelerinin stresle baş etmek için etkin bir yol olduğunu diğer yandan korku ve kaygı verici bir uyarına sürekli odaklanmanın, yaygın anksiyete ile ilişkili olduğunu göstermiştir.

Karanlık ve hayvan korkusu gibi özgül korkuların küçük çocuklarda özellikle kızlarda yaygın görüldüğü 2-6 yaş arasında en yüksek seviyeye çıktı bilinmektedir. Yaklaşık iki yaş civarında birçok bebek ve küçük çocuk ritüeller, alışkanlıklar, rutinler ve tercihler geliştirirler. 3 yaş civarında ki çoğu çocuğun uyku ritüelleri olduğu bilinmektedir. Ayrıca bu yaşlarda çocuklarda sırasıyla tam doğru yapma, simetrik örüntü ve düzenleme, bunları takiben kirlenme ve mikroplarla ilgilenme, son olarak nesneleri biriktirme gibi davranışlar pik yapar. Gerçekte de araştırmalar küçük çocuklarda ki bu davranışların fazla ve yoğun olmasının OKB belirtileri için risk faktörü oluşturduğunu göstermiştir.

Bebek ve küçük çocuklarda;

Aşırı veya özgül korkular, aşırı ayrılık veya yabancı kaygısı, açık bir tetikleyici olmadan aşırı kaygı ve panik ataklar, kaygıdan ötürü davranışın baskılanması veya kısıtlanması, 2-4 yaş arasında ortaya çıkması beklenen gelişimsel eksikliği ile ilgili şiddetli anskiyete ( bu işlevler dürtü kontrolünü, duygu durumunun düzenlenmesini, gerçeği değerlendirmeyi kapsar) ve bebeklerdeki ajitasyon, kontrol edilemeyen ağlamalar ve çığlık atmalar, uyku ve yeme sorunları, dikkatsizlik ve kaygının diğer davranışsal belirtileridir.

Bir problem olarak tanımlamak için; anksiyete veya korku en az 2 hafta sürmelidir, sosyal ilişkiler, oyun, konuşma, uyku gibi normal işlevlerde bozulma olmalıdır.

Ayrıntılı değerlendirme sonucunda anksiyete bozukluğu tanısı alan bebeklerin ve küçük çocukların tedavileri planlanmalıdır. Bu tedavi yaklaşımı ankisyete belirtilerine yönelik müdahalenin yanı sıra eşlik eden diğer ruhsal problemlere müdahaleyi de içermelidir. Ayrıca çocuğa özgü eğitim planı için aileye danışmanlık yapılması, eğer ebeveynlerde psikopatoloji varsa yardım almalarının sağlanması gerekmektedir.

Kaynak: Bebek Ruh Sağlığı(0-4 y) Temel Kitabı

Gülşen YILDIRIM

Aile Danışmanı / Oyun Terapisti